Haustið er komið

Fyrst ég er á annað borð byrjaður að bulla hér á blogginu, finnst mér erfitt að halda aftur af kjaftæðinu í mér.

Haustið er komið, en það finnst mér lang skemmtilegasti tími ársins. Þá fer litadýrðin í náttúrunni í hámark, það verður aftur dimmt á kvöldin þannig að maður getur farið að sjá stjörnurnar aftur og þá er ekki ennþá orðið jafn kalt í veðri eins og er á veturna.

En hvað veldur því að haustið er svona litskrúðug árstíð? Ástæðurnar eru örugglega margar, en ein af þeim er sú að hlýjir dagar og kaldar nætur kalla smám saman fram hundruði af gulum, appelsínugulum og rauðum litbrigðum í laufblöðum og grasið verður gult. Sígrænar furur mynda svo dökkleitan bakgrunn fyrir þetta allt saman. En af hverju verður eitt laufblað gult á meðan það næsta verður rauðleitt?

Þegar dagarnir styttast á haustin fer innri klukka trjánna að loka fyrir fluttning næringarefna og vatns til laufblaðanna. Hvert lauf bregst við með því að mynda aðskilnaðarlag við rætur blaðastikilsins úr eins konar korkefni sem stöðvar alla hringrás milli laufblaðsins og annarra trjáhluta og veldur því að um síðir fellur laufið af. Á meðan þetta er að gerast byrja karótin litarefni að gefa laufunum gulan og appelsínugulan lit. Litarefnin eru yfirleitt til staðar yfir sumartímann en það ber ekki á þeim vegna þess að blaðgrænan er ráðandi í laufinu. Rauði liturinn kemur aðalega frá antósýanini (Jurtabláma), litarefni sem lauf mynda ekki fyrr en á haustin. Blaðgrænan leysist upp þegar hausta tekur og gulu og rauðu litarefnin ná yfirhöndinni. Þegar blaðgrænan er horfin verða asparlauf skærgul og hlynlauf fá á sig fagurrauðan blæ.

Það að tré skuli fella lauf þjónar nytsömum tilgangi, auk þess að vera augnayndi. Með því spara trén bæði vatn og orku yfir veturinn og losa sig líka við eiturefni sem safnast fyrir í laufunum á sumrin. En hvað verður svo um föllnu laufin? Maður sér þetta fjúka til í einhverjar vikur, en svo eru þau horfin. 'I þéttbýlum er hluti þeirra fjarlægður af viðkomandi sveitarfélagi. Skordýr, sveppir, maðkar og aðrir jarðvegsíbúar sjá til þess að allt þetta lífræna efni, sem eftir verður, breytist fljótlega í moltu, sem er ómissandi hráefni í frjósömum jarðvegi. Eftir ægifagra litasýningu breytast laufin sem sagt í áburð fyrir gróðurvöxt næsta vors. Það er varla hægt að hugsa sér betra endurvinnsluferli en þetta.